بررسی میزان شیوع سندرم قبل از قاعدگی در جهان: یک مطالعه متاآنالیز و مرور سیستماتیک

Transcription

1 IJOGI, Vol. 6, No. 65, pp. 8-7, September 20 دوره شانزدهم شماره 56 صفحه: 8-7 هفته سوم شهریور 793 بررسی میزان شیوع سندرم قبل از قاعدگی در جهان: یک مطالعه متاآنالیز و مرور سیستماتیک اشرف دیركوند مقدم *3 2 دكتر ستار كیخاوندی دكتر كوروش سایه میری دانشجوی دکترای پژوهشی مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی- اجتماعی دانشگاه علوم پزشكی ايالم ايالم ايران. استاديار گروه روانشناسی بالینی پزشكی ايالم ايالم ايران. استاديار گروه آمار زيستی ايالم ايالم ايران. مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی- اجتماعی دانشكده پزشكی دانشگاه علوم مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب های روانی- اجتماعی دانشكده پزشكی دانشگاه علوم پزشكی..2.3 خالصه تاریخ دریافت: 32/4/3 تاریخ پذیرش مقاله : 32/6/2 مقدمه: سندرم قبل از قاعدگی يكی از شايع ترين اختالالت سنین باروری بوده که بر هیجانات و عملكرد زنان تأثیر منفی دارد. از آنجايی که عوامل متعددی بر شیوع اين سندرم تأثیر می گذارند مطالعه حاضر با هدف بررسی اين اختالل در جوامع مختلف با روش سیستماتیک و متاآنالیز انجام شد. روشكار: مطالعه حاضر با روش متاآنالیز و با استفاده از مدل های اثرات تصادفی انجام شد. در انتخاب نمونه ها پايگاه های pubmed ISI و Scopus جستجو شدند و 33 مقاله منتشر شده طی سال های 36-2 استخراج شد. پس از بررسی مقاالت بر اساس معیارهای ورود مقاله انتخاب شد. نتايج مطالعات با استفاده از مدل اثرات تصادفی متاآنالیز ترکیب شدند. واريانس هر مطالعه با استفاده از توزيع دو جمله ای و ناهمگنی مطالعات با استفاده از شاخص محاسبه شد. I 2 یافتهها: تعداد کل نمونه در مطالعه مورد بررسی 88 نفر بود و شیوع کلی سندرم پیش از قاعدگی %48 گزارش شد. فراوانی اين سندرم در قاره اروپا %4 آفريقا %83 آسیا %46 و آمريكای جنوبی %6 گزارش شد. بر اساس نمودار متارگرسیون با افزايش حجم نمونه فراوانی اين سندرم کاهش يافته که اين اختالف از نظر آماری معنی دار بود )/3=p(. افزايش سال انجام مطالعه تأثیری بر روند فراوانی سندرم قبل از قاعدگی نداشت )/=p(. نتیجهگیری: مطالعات انجام شده در نقاط مختلف دنیا شیوع سندرم قبل از قاعدگی را با استفاده از ابزارهای متفاوت بررسی کرده اند. با توجه به اينكه بیشترين فراوانی سندرم قبل از قاعدگی در ايران گزارش شده استت ستنجش ايتن اختالل در گروه های سنی اجتماعی و فرهنگی مختلف و با استفاده از ابزارهای سنجش مناسب توصیه می شود. كلمات كلیدی: سندرم قبل از قاعدگی شیوع متاآنالیز * نویسنده مسئول مكاتبات: دکتر کوروش سايه میری مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب ه یا ايالم ايالم ايران. تلفن: پست الكترونیک: sayehmiri@razi.tums.ac.ir روانی- اجتماعی دانشكده پزشكی دانشگاه علوم پزشكی 8

2 شیوع سندرم پیش از قاعدگی در جهان مقدمه امروزه تأمین سالمت زنان يكی از اهداف اصلی سالمت و شاخص توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب میشود. سندرم قبل از قاعدگی يكی از شايعترين اختالالت سنین باروری بوده و با تغییرات دورهای در وضعیت جسمی روانی و رفتاری زنان مشخص میشود. سندرم قبل از قاعدگی 6-2 روز قبل از خونريزی ماهانه شروع شده و به مدت 2 روز )حداکثر 4 روز( پس از شروع خونريزی تداوم دارد )(. در برخی منابع اختالل مالل پیش از قاعدگی )PMDD( به عنوان نوع شديد سندرم پیش از قاعدگی در نظر گرفته شده که باعث اختالل در فعالیتهای روزانه فرد میشود )2(. حدود 3-3 درصد از زنان در سنین باروری درجاتی از سندرم قبل از قاعدگی را تجربه می کنند در )3(. مطالعه تسكا و همكاران )26( فراوانی سندرم قبل از قاعدگی در %33 از واحدهای پژوهش گزارش شد. در اين مطالعه %3/3 افراد از نوع شديد سندرم پیش از قاعدگی )PMDD( شاکی بودند )4(. کیائو و همكاران )22( فراوانی سندرم قبل از قاعدگی را در %2 از جامعه پژوهش خود ذکر کردند )3(. در مطالعه آقازاده و همكاران )36( در تهران شیوع سندرم پیش از قاعدگی بیش از %6 بود که از اين میزان %64 خفیف %32 متوسط و %3 شديد بودند )6(. سندرم قبل از قاعدگی باعث افزايش وقوع جرم حبس به دلیل اعتیاد به مصرف الكل سوء رفتار در مدرسه ناخوشی در مراکز صنعتی بستری شدن در بیمارستان به دلیل حوادث و پذيرش در بیمارستان عمومی افزايش تالش برای خودکشی پذيرش روانپزشكی ضعف در انجام کار و تكالیف درسی جستجوی مراقبت طبی برای عالئم جسمی و انزوای اجتماعی می شود.)8 ( همچنین اين سندرم باعث افزايش میزان غیبت از کار )%( و کاهش کارايی شغلی در افراد شاغل )%( میشود )6(. سندرم پیش از قاعدگی نه تنها بر خود فرد بلكه بر خانواده او نیز تأثیر منفی داشته و در موارد شديد به عنوان يک بیماری باعث ايجاد تغییراتی در رفتار زنان می شود. اين تغییر رفتار ممكن است بر اعمال متقابل بین زنان و ساير اعضاء خانواده تأثیر گذاشته و باعث ناسازگاری با همسر و بدرفتاری با فرزند شود )(. مهمترين عوامل مؤثر بر شیوع سندرم پیش از قاعدگی شامل: سن مصرف سیگار و الكل و کافئین الگوهای غذايی مصرف قرصهای خوراکی پیشگیری از بارداری عادات ورزشی تاريخچه قاعدگی و تولید مثلی سابقه آزار جنسی سابقه ابتالء به سندرم پیش از قاعدگی وضعیت تأهل نگرش نسبت به قاعدگی شغل بارداری های متعدد ژنتیک سطح تحصیالت عوامل اجتماعی و فرهنگی مذهب و توجه به انجام فرايض مذهبی مدت خونريزی قاعدگی مدت دوره قاعدگی قاعدگی دردناک و وجود فشارهای روانی میباشند ) (. 6 4 از آنجايی که سندرم قبل از قاعدگی جزء اختالالت شايع بوده و بر هیجانات و عملكرد زنان تأثیر منفی دارد مطالعه حاضر با هدف بررسی اين اختالل در جوامع مختلف با روش سیستماتیک و متاآنالیز انجام شد. روش كار مطالعه حاضر با روش متاآنالیز و با استفاده از مدل های اثرات تصادفی انجام شد. در انتخاب نمونه ها پايگاه های ISI و pubmed شده در مجالت سطح به منظور دستیابی به مقاالت چاپ و پايگاه اطالعاتی Scopus برای دستیابی به مقاالت سطح 2 جستجو شدند. مطالعه کنونی در چند مرحله تعیین دقیق مسئله مورد مطالعه جمع آوری تحلیل و تفسیر يافته ها انجام و از سیستم گزارش دهی مطالعات سیستماتیک و متاآنالیز 2 ( )PRISMA استفاده شد. با معیار قرار دادن پروتكل فوق و پس از مشخص شدن اعضاء گروه متاآنالیز )شامل سرپرست گروه و مرورگر نهايی مشاور گروه مرورگر و محقق استخراج کننده و جمع آورنده داده ها و جستجو کننده مقاالت( مطالعه صورت به جستجو شد. آغاز اينترنتی و با استفاده از کلید واژه های انگلیسی PMS( Survey of Pre Menstrual Syndrome )Epidemiology of PMS و ترکیبات احتمالی آن 2 Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses. Premenstrual Dysphoric Disorder 9 3

3 اشرف دیركوند مقدم و همكاران standardized effect انجام و تمام مقاالت مرتبط منتشر شده در سال های 36-2 استخراج شدند. معیارهای انتخاب و ارزیابی كیفیت مقاالت ابتدا تمام مقاالت با عنوان سندرم قبل از قاعدگی جمع آوری شد مقاالت از پس و تهیه شد. پس از چكیده لیستی جستجو اتمام از مخفی کردن مشخصات مقاالت شامل نام مجله و نام مؤلف متن کامل مقاالت در اختیار مرورگرها قرار گرفت. هر مقاله توسط دو نفر مرورگر و به مقاله شدن رد در صورت و شد مطالعه مستقل طور دلیل رد آن ذکر شد. در صورت اختالف نظر بین دو نفر مرورگر مقاله توسط مرورگر سوم داوری شد. مقاالت به زبان انگلیسی برگرفته از مطالعات مقطعی در خصوص شیوع و فراوانی سندرم قبل از قاعدگی دارای معیارهای انتخاب جهت مقاالت در زمینه از ورود به مطالعه بودند. سندرم قبل از قاعدگی عوامل مقاالت اختالل مالل پیش از قاعدگی خطر مروری علل سندرم قبل از قاعدگی گزارش تكراری نتايج در ساير مقاالت انجام مطالعه به صورت مداخله ای هم گروهی و مورد شاهدی لیست فهرست مقاالت ارزيابی نهايی خارج شدند. مقاالت با استفاده از چک لیست ثبت حجم نمونه زمان انجام مطالعه ابزار سنجش و میزان شیوع سندرم قبل از قاعدگی در کل و در زير گروه ها انجام شد. آنالیز آماری واريانس هر مطالعه با توجه به توزيع دو جمله ای محاسبه شد. مطالعات با توجه به تعداد نمونه و واريانس با هم ترکیب شدند. با توجه به وجود ناهمگنی در مطالعات از مدل اثرات تصادفی جهت ترکیب مطالعات استفاده شد. برای ارزيابی ناهمگنی مطالعات از آزمون کوکران و شاخص I 2 استفاده شد. میزان ناهمگنی در اين مطالعه 33/3 درصد بود که در رديف مطالعات با ناهمگنی باال قرار می گیرد )شاخص I 2 کمتر از %23 ناهمگنی کم بین %23 تا % ناهمگنی متوسط و بیشتر از % ناهمگنی زياد(. با توجه به ناهمگنی مطالعات و معنی دار شدن شاخص ناهمگنی ( 2 I( از مدل اثرات تصادفی در متاآنالیز استفاده شد. سوگرايی انتشار توسط آزمون های Begg و Egger بررسی و /3=p محاسبه شد که نشان می دهد احتمال وجود سوگرايی انتشار از نظر آماری معنی دار نبود )نمودار (. Egger's publication bias plot precision نمودار - سوگرایی انتشار توسط آزمون Egger با استفاده از آزمون کوکران تجانس و عدم تجانس نمونه های مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت و نتايج نشان دهنده عدم وجود تجانس بین نمونه های مورد مطالعه بود )/=p( به همین دلیل سعی شد تا با رسم نمودار Galbraith دلیل عدم تجانس مشخص شود. از آنجا که با حذف مطالعات پرت عدم تجانس همچنان وجود داشت از مدل تصادفی جهت برآورد اشتراکی استفاده شد. جهت بررسی ارتباط بین میزان شیوع سندرم قبل از قاعدگی با سال انجام و حجم نمونه مطالعه از متارگرسیون استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار STATA )نسخه /( مورد تجزيه و تحلیل قرار گرفت. outlier

4 شیوع سندرم پیش از قاعدگی در جهان یافته ها تعداد کل نمونه در مطالعه مورد بررسی 88 نفر بود. مشخصات مطالعات واجد معیارهای ورود به متاآنالیز در جدول ارائه شده است. شیوع کلی سندرم پیش از قاعدگی %48 )فاصله اطمینان %33: 63-33( گزارش شد. محقق Sibel Antai Lete Jabeen Nisar Erbil Silva Butsripoom Tabassum Potter Rizk Tschudin Bakhshani Lakshmi Qiao Knauss Carlos جمع سال انجام مطالعه جدول حجم نمونه - مشخصات مطالعات انجام شده شیوع سندرم قبل از قاعدگی کشور ترکیه ابزار سنجش گروه سنی شرکت کنندگان شیوع )درصد( فاصله اطمینان % پرسشنامه )26(Gençdoğan )43( International Classification of Diseases( ICD 0) پرسشنامه M, )44(Steiner Diagnostic and Statistical manual of mental disorders )43( (D.S.M) 4th ed ICD-0 پرسشنامه )26(Gençdoğan )43( نیجريه اسپانیا پاکستان پاکستان ترکیه برزيل نامشخص )46( DSM-IV Daily Health Diary(DHD) )4( Daily Record of Severity of )48( Problems(DRSP) - ICD-0)46(DSM-IV تايلند پاکستان فرانسه نامشخص D.S.M 4th ed)43( American College of Obstetricians and )43(Gynecologists(ACOG) پرسشنامه M, )44(Steiner )46(DSM-IV امارات متحده عربی سويس ايران هند پرسشنامه محقق ساخته) 3 ( چین )46(DSM-IV سويس کمتر از 33 سال 8-4 پرسشنامه M, )44(Steiner برزيل )46(DSM-IV نتايج مطالعه از نظر شیوع سندرم پیش از قاعدگی بر اساس کشور مورد مطالعه نشان داد که فرانسه )%2( کمترين و ايران )%38/2( بیشترين شیوع سندرم قبل از قاعدگی را داشتند. در بین مقاالت مورد بررسی 3 مطالعه در کشور پاکستان انجام شده بود. کشورهای ايران هند چین تايلند و امارات متحده عربی هر کدام دارای يک مقاله سطح در زمینه شیوع سندرم قبل از قاعدگی بودند )نمودار 2(.

5 اشرف دیركوند مقدم و همكاران Study ID ES (95% CI) % Weight Pakistan (996) Brazil (2003) French (2003) Nigeria (2004) Pakistan (2004) Iran (2005) Turkey (2006) Pakistan (2006) United Arab (2006) Swiss (2007) Turkey (2007) Swiss (2007) Spanish (2008) Thailand (2009) Brazil (2009) India (20) China (20) Overall (I-squared = 99.9%, p = 0.000) 0.4 (0.34, 0.48) 0.60 (0.58, 0.63) 0.2 (0., 0.) 0.85 (0.80, 0.90) 0.53 (0.48, 0.58) 0.98 (0.97,.00) 0.79 (0.75, 0.83) 0.5 (0.44, 0.58) 0.7 (0.4, 0.20) 0.9 (0.8, 0.20) 0.50 (0.44, 0.55) 0.0 (0.09, 0.) 0.73 (0.7, 0.75) 0.7 (0., 0.23) 0.60 (0.57, 0.63) 0.67 (0.62, 0.72) 0.2 (0.20, 0.22) 0.48 (0.33, 0.63) NOTE: Weights are from random effects analysis نمودار 2- شیوع سندرم قبل از قاعدگی به تفكیک كشور سال شیوع و فاصله اطمینان %59. هر پاره خط طول فاصله اطمینان را نشان می دهد. عالمت لوزی نتیجه تركیب تمام مطالعات با فاصله اطمینان %59 است. %22( قاره آفريقا %83 )فاصله اطمینان %33: %3- %8( قاره آسیا %46 )فاصله اطمینان %33: %6-%( و آمريكای جنوبی %6 )فاصله اطمینان %33: %62- %38( است. شیوع سندرم قبل از قاعدگی به تفكیک قاره های گزارش شده در مطالعات در جدول 2 ارائه شده است. نتايج مطالعه حاضر نشان داد که فراوانی سندرم پیش از قاعدگی در قاره اروپا %4 )فاصله اطمینان %38-33: جدول 2- شیوع سندرم قبل از قاعدگی به تفكیک قاره های گزارش شده در مطالعات قاره تعداد مطالعه شیوع )درصد( فاصله اطمینان %33 /8-/2 2 فرانسه 23 4/3-83/ ترکیه 26 /-2/ اروپا سويس ترکیه 3 - سويس 2 /8-/2 اسپانیا 28 8/-83/ آفريقا نیجريه پاکستان 36 4/8-38/2 33 پاکستان 24 36/-33/ 38/2 ايران 23 43/3-38/3 4-/6 3 6/ آسیا پاکستان امارات /3-22/ 6/8 تايلند 23 6/ -2/3 6 هند 2 /8-22/2 2 چین 2 3/ -62/ / آمريكای جنوبی برزيل برزيل بر اساس نمودار متارگرسیون فراوانی سندرم قبل از قاعدگی با افزايش سال انجام مطالعه افزايش يافته بود اما اين اختالف از نظر آماری معنی دار نبود )نمودار 3(.)p=/( 2

6 شیوع سندرم پیش از قاعدگی در جهان 0.5 Overall prevalence of PMS Year نمودار 3- نمودار متارگرسیون فراوانی سندرم قبل از قاعدگی به تفكیک سال انجام مطالعه بر اساس نمودار متارگرسیون فراوانی سندرم قبل از قاعدگی با افزايش حجم نمونه فراوانی سندرم قبل از قاعدگی کاهش يافته بود که اين اختالف از نظر آماری معنی دار بود )نمودار 4( )/3=p( Number of participants نمودار 4- نمودار متارگرسیون فراوانی سندرم قبل از قاعدگی به تفكیک حجم نمونه

7 اشرف دیركوند مقدم و همكاران بحث سندرم پیش از قاعدگی به ظهور دوره ای يک يا چند عالمت از مجموعه عالئم روانی جسمی و يا هر دو اطالق می شود که در فاز ترشحی سیكل قاعدگی آغاز شده و با شروع قاعدگی و يا در طول قاعدگی بهبود می يابد )(. تعداد کل نمونه در مطالعه مورد بررسی 88 نفر بود و مطالعات انجام شده در فاصله سال های 36 تا 2 وارد مطالعه حاضر شدند. مطالعه حاضر با هدف برآورد میزان سندرم قبل از قاعدگی در دنیا انجام شد. در مطالعه کنونی میزان ناهمگنی 33/3 درصد بود که در رديف مطالعات با ناهمگنی باال قرار می گیرد. لذا جهت بررسی های بعدی از روش مدل اثرات تصادفی شده استفاده شد. بر اساس مدل اثرات تصادفی فرض بر اين است که تفاوت های مشاهده شده به دلیل نمونه گیری های مختلف و همچنین تفاوت در پارامتر مورد اندازه گیری )شیوع سندرم قبل از قاعدگی و میزان سندرم قبل از قاعدگی( در مطالعات مختلف باشد. در مطالعه حاضر شیوع کلی سندرم پیش از قاعدگی %48 )فاصله اطمینان %33: 33-63( بود. مطالعات مختلف میزان های متفاوتی از سندرم پیش از قاعدگی را در کشورهای مختلف گزارش کردند به گونه ای که اين میزان در ايران %38 و در سوئیس % گزارش شد )3 32(. در بررسی زير مجموعه ها کمترين فراوانی سندرم قبل از قاعدگی در مطالعه تسچودين و همكاران )2( گزارش شد. در اين مطالعه 33 زن در محدوده سنی -34 سال وارد مطالعه شدند و % از زنان شرکت کننده در مطالعه درجاتی از سندرم قبل از قاعدگی را تجربه کرده بودند )32(. با توجه به تأثیر سن )33( فعالیت های فیزيكی )34( و تغذيه )33( بر شیوع سندرم قبل از قاعدگی احتماال تفاوت در جامعه پژوهش دلیل اصلی تفاوت میزان شیوع اين سندرم در مطالعات مختلف باشد. استفاده از ابزارهای مختلف اندازه گیری از ديگر داليل تفاوت در شیوع های گزارش شده می باشد به گونه ای که در 3 مطالعه انجام شده در پاکستان از 3 ابزار مختلف استفاده شده بود. در مطالعه جابن و همكاران )2( فراوانی سندرم قبل از قاعدگی در بین زنان خانه دار و شاغل با استفاده از چهارمین نسخه بررسی اختالالت روانی بررسی شد )36( در حالی که نیسر و همكاران )28( فراوانی سندرم قبل از قاعدگی را در بین 2 دانشجوی پزشكی مورد بررسی قرار دادند. در اين مطالعه از فرم ثبت عالئم روزانه استفاده شد )33(. با وجود اين که جامعه پژوهش در مطالعه تبسم و همكاران )23( در پاکستان نیز دانشجويان پزشكی بودند اما ابزار گردآوری داده ها در اين مطالعه متفاوت بود )3(. با مطالعه نیسر و همكاران در مطالعات مختلف معیار مدت زمان تجربه عالئم جهت تشخیص سندرم قبل از قاعدگی متفاوت بود. اين معیار از تكرار عالئم سندرم قبل از قاعدگی به مدت متوالی )4( تا يک سال )3( متفاوت بود. تعداد 3 ماه کل نمونه در مطالعه حاضر 88 نفر بود. کمترين حجم نمونه مربوط به مطالعه بوتسرپوم بود. در اين مطالعه 6 نفر از زنان تايلندی مورد ارزيابی قرار گرفتند )38(. بیشترين حجم نمونه مورد بررسی 33 زن سوئیسی شرکت کننده در مطالعه تسچودين بودند.)32( سندرم در مطالعه حاضر نمودار متارگرسیون فراوانی قبل از قاعدگی نشان داد که با افزايش حجم نمونه فراوانی اين سندرم کاهش يافته و اين اختالف از نظر آماری معنی دار بود. متاآنالیز کنونی مطالعات 36 در مرور سیستماتیک و انجام شده طی سال های تا 2 شرکت داده شدند. بر اساس نتايج حاصل از متارگرسیون افزايش سال انجام مطالعه تأثیری بر روند فراوانی سندرم قبل از قاعدگی نداشت. از آنجايی که هدف از انجام مطالعات متاآنالیز بررسی منظم و اصولی مدارک جمع بندی کمی نتايج حاصل از هر مطالعه ترکیب نتايج مطالعات مختلف و فراهم کردن يک تفسیر کلی نتايج می باشد ارائه يک نتیجه کلی حاصل شده از مطالعات سرتاسر دنیا از نكات قوت مطالعه حاضر بود. عدم تعیین ارزش کیفی هر يک از مطالعات مورد استفاده از نقاط ضعف مطالعه حاضر بود. daily record of severity of problems (DRSP 4

8 شیوع سندرم پیش از قاعدگی در جهان نتیجه گیری مطالعات انجام شده در نقاط مختلف دنیا شیوع سندرم قبل از قاعدگی را با استفاده از ابزارهای متفاوت بررسی کرده اند. با توجه به اينكه بیشترين فراوانی سندرم قبل از قاعدگی در ايران گزارش شده است سنجش اين اختالل در گروه های مختلف و با استفاده از ابزارهای سنجش مناسب توصیه می شود. منابع تشكر و قدردانی بدينوسیله از کلیه پژوهشگرانی که از مطالعات آنها در متاآنالیز کنونی استفاده شد و همچنین از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشكی ايالم جهت تأمین مالی پروژه و مساعدت های الزم صمیمانه تشكر و قدردانی می شود.. Azhary S, Karimi Chatrudi A, Attarzadeh R, Mazloom R. [Officacy of group aerobic exercise program on the intensity of premenstrual syndrome] [Article in Persian]. Iran J Obstet Gynecol Infertil 2005;8(2): Forrester-Knauss C, Zemp Stutz E, Weiss C, Tschudin S. The interrelation between premenstrual syndrome and major depression: results from a population-based sample. BMC Public Health 20 Oct 2;: Taylor D. Primenstrual symptoms and syndromes guidelines for symptom management and self care. J Obstet Gynecol 2005;5(5): Takeda T, Tasaka K, Sakata M, Murata Y. Prevalence of premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder in Japanese women. Arch Womens Ment Health 2006 Jul;9(4): Qiao M, Zhang H, Liu H, Luo S, Wang T, Zhang J, et al. Prevalence of premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder in a population-based sample in China. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 202 May;62(): Aghazadeh Naeini A, Tamjidi A, Vallaei N. [Epidemiologic study of premenstrual syndrome in 5-45 years old women in Tehran during the year 995] [Article in Persian]. Pejouhandeh 996;(2): Saadati N. [Relationship between attitudes towards menstruation with the prevalence of premenstrual syndrome in nursing and midwifery students Tehran University of medical sciences] [Thesis in Persian]. Tehran:Tehran University of Medical Sciences; Fritz MA, Speroff L. Clinical gynecologic endocrinology and infertility. 8 th ed. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins; PMS: what it is and what you can do about it. Am Fam Physician 20 Oct 5;84(8): Biggs WS, Demuth RH. Premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder. Am Fam Physician 20 Oct 5;84(8): Mustaniemi S, Sipola-Leppänen M, Hovi P, Halbreich U, Vaarasmaki M, Raikkonen K, et al. Premenstrual symptoms in young adults born preterm at very low birth weight--from the Helsinki Study of Very Low Birth Weight Adults. BMC Womens Health 20 Jun 3;: Steiner M, Macdougall M, Brown E. The premenstrual symptoms screening tool (PSST) for clinicians. Arch Womens Ment Health 2003 Aug;6(3): Okeahialam BN, Obindo JT, Ogbonna C. Prevalence of premenstrual syndrome and its relationship with blood pressure in young adult females. Afr J Med Med Sci 2008 Dec;37(4): Soares CN, Cohen LS. Association between premenstrual syndrome and depression. J Clin Psychiatry 2000 Sep;6(9): Duenas JL, Lete I, Bermejo R, Arbat A, Perez-Campos E, Martiez-Salmean J, et al. Prevalence of premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder in a representative cohort of Spanish women of fertile age. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 20 May;56(): Campbell EM, Peterkin D, O Grady K, Sanson-Fisher R. Premenstrual symptoms in general practice patients. Prevalence and treatment. J Reprod Med 997 Oct;42(0): Weisz G, Knaapen L. Diagnosing and treating premenstrual syndrome in five western nations. Soc Sci Med 2009 Apr;68(8): Indusekhar R, Usman SB, O'Brien S. Psychological aspects of premenstrual syndrome. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2007 Apr;2(2): Chong E, Ensom MH. Peak expiratory flow rate and premenstrual symptoms in healthy nonasthmatic women. Pharmacotherapy 2000 Dec;20(2): Dennerstein L, Lehert P, Heinemann K. Global study of women's experiences of premenstrual symptoms and their effects on daily life. Menopause Int 20 Sep;7(3): Dennerstein L, Lehert P, Heinemann K. Global epidemiological study of variation of premenstrual symptoms with age and sociodemographic factors. Menopause Int 20 Sep;7(3): Lustyk MK, Widman L, Paschane A, Ecker E. Stress, quality of life and physical activity in women with varying degrees of premenstrual symptomatology. Women Health 2004;39(3):35-44.

9 اشرف دیركوند مقدم و همكاران 23. Hourani LL, Yuan HX, Bray RM. Psychosocial and lifestyle correlates of premenstrual symptoms among military women. J Womens Health 2004 Sep;(7): Sassoon SA, Colrain IM, Baker FC. Personality disorders in women with severe premenstrual syndrome. Arch Womens Ment Health 20 Jun;4(3): Woods NF, Lentz MJ, Mitchell ES, Heitkemper M, Shaver J, Henker R. Perceived stress, physiologic stress arousal, and premenstrual symptoms: group differences and intra-individual patterns. Res Nurs Health 998 Dec;2(6): Lane T, Francis A. Premenstrual symptomatology, locus of control, anxiety and depression in women with normal menstrual cycles. Arch Womens Ment Health 2003 Apr;6(2): Yamamoto K, Okazaki A, Sakamoto Y, Funatsu M. The relationship between premenstrual symptoms, menstrual pain, irregular menstrual cycles, and psychosocial stress among Japanese college students. J Physiol Anthropol 2009;28(3): Sundström I, Ashbrook D, Bäckström T. Reduced benzodiazepine sensitivity in patients with premenstrual syndrome: a pilot study. Psychoneuroendocrinology 997 Jan;22(): Sundström I, Andersson A, Nyberg S, Ashbrook D, Purdy RH, Bäckström T. Patients with premenstrual syndrome have a different sensitivity to a neuroactive steroid during the menstrual cycle compared to control subjects. Neuroendocrinology 998 Feb;67(2): Smith MJ, Adams LF, Schmidt PJ, Rubinow DR, Wassermann EM. Abnormal luteal phase excitability of the motor cortex in women with premenstrual syndrome. Biol Psychiatry 2003 Oct ;54(7): Sundström I, Bäckström T. Patients with premenstrual syndrome have decreased saccadic eye velocity compared to control subjects. Biol Psychiatry 998 Oct 5;44(8): Freeman EW, Frye CA, Rickels K, Martin PA, Smith SS. Allopregnanolone levels and symptom improvement in severe premenstrual syndrome. J Clin Psychopharmacol 2002 Oct;22(5): Freeman EW, Sammel MD, Lin H, Rickels K, Sondheimer SJ. Clinical subtypes of premenstrual syndrome and responses to sertraline treatment. Obstet Gynecol 20 Dec;8(6): Schulman LP. Gynecological management of premenstrual symptoms. Curr Pain Headache Rep 200 Oct;4(5): Freeman EW. Therapeutic management of premenstrual syndrome. Expert Opin Pharmacother 200 Dec;(7): Brown J, O Brien PMS, Marjoribanks J, Wyatt K. Selective serotonin reuptake inhibitors for premenstrual syndrome. Cochrane Database Syst Rev 2009 Apr 5;(2):CD Rapkin A. A review of treatment of premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder. Psychoneuroendocrinology 2003 Aug;28 Suppl 3: Review. 38. Lopez LM, Kaptein AA, Helmerhorst FM. Oral contraceptives containing drospirenone for premenstrual syndrome. Cochrane Database Syst Rev 2009 Apr 5;(2):CD Thys-Jacobs S, Starkey P, Bernstein D, Tian J. Calcium carbonate and the premenstrual syndrome: effects on premenstrual and menstrual symptoms. Premenstrual Syndrome Study Group. Am J Obstet Gynecol 998 Aug;79(2): Usman SB, Indusekhar R, O'Brien S. Hormonal management of premenstrual syndrome. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2008 Apr;22(2): Kraemer GR, Kraemer RR. Premenstrual syndrome: diagnosis and treatment experiences. J Womens Health 998 Sep;7(7): Singh BB, Berman BM, Simpson RL, Annechild A. Incidence of premenstrual syndrome and remedy usage: a national probability sample study. Altern Ther Health Med 998 May;4(3): Gençdoğan B. A new instrument for premenstruel sendrom. Psychiatry Turk 2006;8(2): Steiner M, Macdougall M, Brown E. The premenstrual symptoms screening tool (PSST) for clinicians. Arch Womens Ment Health 2003 Aug;6(3): Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 4 th ed. Washington, DC:American Psychiatric Association;995: Freeman EW. Premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder: definitions and diagnosis. Psychoneuroendocrinology 2003 Aug;28 Suppl 3: Review. 47. Mitchell ES, Woods NF, Lentz MJ. Recognizing PMS when you see it: criteria for PMS sample selection. In: Taylor D, Woods NF. Menstruation, health, and illness. New York: Hemisphere;99: Endicott J, Nee J, Harison W. Daily record of severity of problem (DRSP): Reliability and validity. Arch Womens Ment Health 2006 Jan;9(): ACOG Practice Bulletin. Premenstrual syndrome. clinical management guidelines for obstetriciangynecologists. Obstet Gynecol 2000 Apr:95(4). 50. Sharma P, Malhotra C, Taneja DK, Saha R. Problems related to menstruation amongst adolescent girls. Indian J Pediatr 2008 Feb;75(2): Bakhshani NM, Mousavi MN, Khodabandeh G. Prevalence and severity of premenstrual symptoms among Iranian female university students. J Pak Med Assoc 2009 Apr;59(4): Tschudin S, Bertea PC, Zemp E. Prevalence and predictors of premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder in a population-based sample. Arch Womens Ment Health 200 Dec;(6):

10 شیوع سندرم پیش از قاعدگی در جهان 53. Nisar N, Zehra N, Haider G, Munir AA, Sohoo NA. Frequency, intensity and impact of premenstrual syndrome in medical students. J Coll Physicians Surg Pak 2008 Aug;8(8): Ravindran LN, Woods SA, Steiner M, Ravindran AV. Symptom-onset dosing with citalopram in the treatment of premenstrual dysphoric disorder (PMDD): a case series. Arch Womens Ment Health 2007;0(3): Sayegh R, Schiff I, Wurtman J, Spiers P, McDermott J, Wurtman R. The effect of a carbohydrate-rich beverage on mood, appetite, and cognitive function in women with premenstrual syndrome. Obstet Gynecol 995 Oct;86(4 Pt ): Jabeen M, Gul F. Frequency of premenstrual syndrome in working women vs housewife in Peshawar. JPMI 2007;2(2): Tabassum S, Afridi B, Aman Z, Tabassum W, Durrani R. Premenstrual syndrome: frequency and severity in young college girls. J Pak Med Assoc 2005 Dec;55(2): Butsripoom B, Hanucharurnkul S, Arpanantikul M, Choktanasiri W, Vorapongsathorn T, Sinsuksai N. Premenstrual syndrome among Thai nurses: prevalence, impact and self-management strategies. Thai J Nurs Res 2009 Oct-Dec;(4):